Dự án Tư vấn pháp luật cho người dân nông thôn (pha II)
Thời gian triển khai: Tháng 01/2011 - Tháng 12/2014
Vùng dự án: Điện Biên, Lai Châu và Lào Cai
Ngân sách: USD 1,050,000
Nhà tài trợ: Danida
Đối tác: Hội Luật gia Việt Nam
Cơ sở và nhóm đối tượng
Nhóm đối tượng của dự án này là các hộ nghèo dân tộc ít người ở khu vực nông thôn các tỉnh miền núi Tây Bắc: Điện Biên, Sơn La và Hòa bình của Việt Nam. Các huyện được lựa chọn của các tỉnh này thuộc danh sách các huyện nghèo nhất của cả nước, đồng thời cũng là những khu vực có nạn mù chữ khá phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ. Có tới 85% phụ nữ ở những huyện này không thể đọc hoặc viết, bé gái được đến trường học tối đa 4 năm. Dự án hướng tới cả nam và nữ nhưng đối tác sẽ tổ chức các hoạt động để thậm chí phụ nữ mù chữ cũng có thể được hưởng lợi từ dự án. Các khu vực dự án khá hẻo lánh, ít tiếp cận với thông tin và người dân thường không biết nhiều về quyền lợi và các lựa chọn pháp luật của mình. Những luật và quy định mới được phổ biến rất ít tới những người dân sống ở vùng xa như vùng dự án. Người dân đặt ra rất nhiều câu hỏi, đặc biệt liên quan đến quyền đất đai, ví dụ như khả năng tiếp cận đất và sử dụng đất. Một số quan tâm đến mâu thuẫn trong bản liên quan đến việc sử dụng đất canh tác trong khi cơ quan chức năng chưa đưa ra quyết định rõ ràng. Nhiều người không hiểu rõ các cơ hội và quyền lợi của tái định cư khi đất hoặc cả bản bị di rời để thi công, làm đường hoặc xây dựng nhà máy thủy điện. Các vấn đề khác liên quan đến quyền học tập, chăm sóc y tế, luật dân sự, luật thừa kế và luật hôn nhân. Dân cư khu vực này thường phụ thuộc vào bộ quy tắc truyền thống (luật bản) được coi là tiêu chuận nội bộ của cộng đồng. Hỗ trợ pháp luật tại các vùng nông thôn và miền núi hiện chưa thích đáng và cơ quan chức năng địa phương khó nắm bắt được nhu cầu của người dân.
Nhìn chung, việc tiếp cận với tư vấn pháp luật ở vùng dự án là rất khó khăn do hình thức tư vấn này chủ yếu được cung cấp bởi các công ty luật nên chi phí rất cao và văn phòng của các công ty này xa khu làng, bản, người nghèo, gặp khó khăn ở các vùng núi cao không thể tiếp cận được. Phần dân cư này hoàn toàn phụ thuộc vào thông tin chung do cơ quan địa phương cung cấp. Khi việc trao đổi và dòng thông tin không thông suốt, người dân ở những vùng sâu, vùng xa có nguy cơ không được cung cấp thông tin đầy đủ.
Mục tiêu và phương pháp
Dự án nhằm tăng cường nhận thức của dân tộc ít người về các quyền lợi pháp luật và cho phép họ liên lạc với các cơ quan chức năng phù hợp trong trường hợp xảy ra mâu thuẫn hoặc xung đột. Mục tiêu phát triển dài hạn là các cơ quan chức năng địa phương đưa các vấn đề thích hợp vào chiến lược phát triển của mình. Ngoài ra, các vấn đề và tình hình hiện tại của dân cư nông thôn sẽ được đưa vào xem xét ngay từ khi bắt đầu hoạch định chiến lược. Để đạt được mục tiêu này, dự án sẽ tổ chức một số lượng lớn các buổi tư vấn pháp luật lưu động, trong đó một nhóm luật sư đến làm việc tại bản, làng và cung cấp các hỗ trợ pháp luật dựa trên nhu cầu thực tế của người dân. Bên cạnh phương pháp tiếp cận với cả bản, làng nói chung, các câu lạc bộ pháp luật cũng sẽ được thành lập để người dân với một vấn đề pháp luật cụ thể (như lâm trường quy mô lớn chiếm đất sản xuất) có thể được giúp đỡ. Cuối cùng, một số tổ chức sẵn có tại cộng đồng sẽ được hỗ trợ về mặt pháp luật với các vấn đề mà họ gặp phải. Dự án sẽ phát hành một lượng lớn sổ tay pháp luật sẽ được phân phát tại địa phương và các nhóm nông dân để tạo ra những thư viện nhỏ, dễ dàng tiếp cận đối với người dân khi gặp phải các vấn đề pháp luật khẩn cấp.
